Łabęcki Adam, krypt. A. L., A. L. S. J., A. Ł., A. Ł. S. J., J. P. A. Ł. (1730–1818), jezuita, poeta polski i łaciński, tłumacz. Ur. 1 IV w Wielkopolsce. W r. 1754 (16 VIII) wstąpił do jezuitów i po dwuletnim nowicjacie w Krakowie (1754–6) pełnił w Piotrkowie obowiązki furtiana oraz infirmarza (1756–7). Zostawszy następnie klerykiem, uczył początków łaciny (infima) w Kaliszu i w Toruniu (1757–9). Filozofię studiował w seminarium zakonnym w Kaliszu w l. 1759–61 pod kierunkiem Antoniego Wolskiego, zaś teologię w krakowskim kolegium Św. Piotra w l. 1761–5, gdzie też otrzymał święcenia w r. 1764. Był następnie nauczycielem gramatyki w Poznaniu, humaniorów w Wałczu oraz misjonarzem w Bydgoszczy. W l. 1766–8 pełnił funkcję kaznodziei w kolegiacie poznańskiej, a następnie zamieszkał przy kościele w Siekierkach, gdzie jezuici posiadali swój dom misyjny zależny od kolegium poznańskiego. W r. 1772 przeniósł się do Jabłonowa, majątku należącego do kolegium w Grudziądzu, jako duszpasterz i kierownik spraw ekonomicznych. W r. 1773 otrzymał nominację na regensa konwiktu i zarządcy kościoła w Rawie, ale wskutek kasaty zakonu nie zdążył objąć tych obowiązków. Okres życia Ł-ego po kasacie zakonu jest najmniej znany. W l. 1778–80 przebywał prawdopodobnie w Sandomierzu lub też w Sandomierskiem. W czasie Sejmu Czteroletniego widzimy go już w Warszawie, przy kościele Św. Jędrzeja, gdzie, posiadając roczną pensję 500 złp. z kasy Komisji Edukacji Narodowej, pracował jako «presbyter» tego kościoła, pełniąc obowiązki duszpasterskie.
Ł. był poetą okolicznościowym; jego utwory powstawały w związku z aktualnymi wydarzeniami i nastrojami politycznymi. Już jako jezuita (1766) ogłosił «applauz» na dzień 17 I z okazji rocznicy urodzin króla Stanisława Augusta i od tej pory kilkakrotnie poświęcał królowi wiersze z tej samej okazji, a w r. 1791 także w rocznicę koronacji. W okresie Sejmu Czteroletniego dedykował swe wiersze królowi i sejmującym stanom «za szczodrobliwość ku miastom» (1791). Specjalne wiersze poświęcał Ł. Tadeuszowi Kościuszce, w których wychwalał narodowego bohatera, a potem ubolewał nad jego niewolą (1794). Drobny utwór poświęcił w r. 1788 Janowi Sobieskiemu z okazji odsłonięcia pomnika w Łazienkach. Pisał także wiersze na cześć licznych swych dobroczyńców, jak Józefa Kajetana Ossolińskiego (1778, 1779), Macieja Sołtyka (1779, 1780), Jerzego Arnolda (1792) oraz dla bpa Józefa Bończy Miaskowskiego (1799) na wjazd do Warszawy. Wydał też trzy tomiki drobnych wierszy, własnych i częściowo tłumaczonych, pt. Epigrammata brevissima (1786, 1790, 1791), nierównej wartości, oraz odrębny zbiorek wierszy z różnych okazji, pt. Epigrammata Latino et Polono versu ex variis circumstantiis (1790). W utworze Praesens perversitas mundi pisał o prześladowaniu Kościoła w rewolucyjnej Francji; układał wierszowane nagrobki (Epitaphia) dla rozmaitych osób z czasów tej rewolucji. W okresie porozbiorowym obdarzał swymi utworami: Fryderyka Wilhelma III, gdy ten przybył w r. 1797 do Warszawy, oraz cara Pawła I, z okazji jego koronacji (1797). Napoleona witał w r. 1807 bardzo gorąco w dwóch zbiorkach poetyckich: Epigrammata numero octo decim, Buonaparte pacem init cum Austria.
Wśród tłumaczeń na czoło wysuwają się „Vitae summorum pontificum” (tytuł polski „Życia papieżów”, 1800, z dodatkiem sztychów). Tłumaczył też „O powrocie jezuitów i powszechnym w szkołach przez nich nauczaniu młodzieży” (1805), gdzie ubolewał nad upadkiem szkolnictwa spowodowanym kasatą jezuitów, podał dokumenty papieskie, listy biskupów, wyjątki z gazet w celu obrony zakonu. Dodał też Opis dziewięciu missyj saratowskich prowadzonych przez białoruskich jezuitów. Tłumaczył ponadto różne wiersze i mowy. Ł. zmarł w r. 1818 w Warszawie.
Ogłoszone bezimiennie utwory na cześć Wojciecha Suchodolskiego („Spotkanie arbitra z Turkami”, 1789, i „Wiersz w dzień imienin”, 1790) oraz powiastka polityczna „Walka kanarków ze szczygłami” (1789), łączone z nazwiskiem Ł-ego (Estreicher), wyszły prawdopodobnie spod pióra młodego Antoniego Łabęckiego.
Estreicher; Nowy Korbut (Oświecenie), VI cz. 1–2; Backer–Sommervogel, Bibl. Comp. de Jésus, IV kol. 1336–8; Brown, Bibl. pisarzów, s. 264; Enc. Kośc.; Enc. Org.; Podr. Enc. Kośc.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; – Bartoszewicz J., Kościół Św. Andrzeja i kanoniczek w Warszawie, „Bibl. Warsz.” 1850 t. 1 s. 220; Dzieje literatury pięknej w Polsce, Wyd. 2., Kr. 1935–6 I 136; Mrozowska A., Turczyn na Krakowskim Przedmieściu, „Przegl. Human.” R. 12: 1968 nr 2 s. 157–60; Nowak-Dłużewski J., Poezja powstania kościuszkowskiego, Kielce 1946 s. 112–7; – Komisja Edukacji Narodowej i jej szkoły w Koronie, Z. 37, Wyd. T. Wierzbowski, W. 1910 s. 124; Protokoły posiedzeń Komisji Edukacji Narodowej 1786–1794, Oprac. T. Mizia, Wr. 1969; Zabłocki F., Pisma, Zebrał B. Erzepki, P. 1903 s. 218–20; – Arch. Centr. S. J.: Polonica 37 (Katalog trzyletni z 1770 f. 91), Pol. 46, 48 (Katalogi roczne z l. 1754–74).
Ludwik Grzebień